Nowe zasady przedawnienia roszczeń w związku z nowelizacją przepisów
Zasady przedawnienia roszczeń w związku z nowelizacją przepisów
Z dniem 9 lipca 2018 roku zaczęła obowiązywać nowelizacja Kodeksu Cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego, a także niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018, poz. 1104). W związku z nowelizacją m.in. zostały zmienione terminy oraz zasady obliczania terminów przedawnienia roszczeń. Przedawnienie jest instytucją prawną, dzięki której dłużnik może uchylić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia po upływie terminu określonym w przepisach.
NOWE TERMINY:
Największą zmianą jest skrócenie podstawowych terminów przedawnienia. Zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. umowy czynszu najmu) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata (np. umowy kredytu w związku z tym, że banki prowadzą działalność gospodarczą). O ile nie wprowadzono żadnych zmian dotyczących roszczeń o świadczenia okresowe oraz w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej to termin podstawowego terminu przedawnienia uległ skróceniu z 10 do 6 lat.
Dodatkowo na tle art. 125 § 1 kodeksu cywilnego został skrócony termin przedawnienia z 10 do 6 lat dla roszczeń stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu lub sądu polubownego czy dla roszczeń zawartych w drodze ugody potwierdzoną przez sąd.
Nie ulegną zmianie szczególne terminy przedawnienia jak np. 2 – letni termin przy umowie o dzieło czy trzyletni termin z tytułu umowy ubezpieczenia.
NOWY WYMÓG FORMALNY POZWU:
Nowelizacja zobowiązuje składającego pozew na podstawie 187 § 1 pkt 11 kodeksu postępowania cywilnego do oznaczenia daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzone roszczenie.
ROSZCZENIA PRZECIWKO KONSUMENTOWI:
Nowa regulacja wprowadza zakaz dochodzenia przedawnionych roszczeń przeciwko konsumentowi. Według przepisu 117 § 21 kodeksu cywilnego po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego konsumentowi. Dość powszechnym zjawiskiem było skupowanie przez firmy windykacyjne przedawnionych długów licząc na nieświadomość prawną dłużnika, który musiał podnieść zarzut przedawnienia aby zostać zwolnionym z obowiązku zapłaty. W związku z nowelizacją sąd zbada z urzędu czy roszczenie uległo przedawnieniu, co oznacza wzmocnienie sytuacji dłużnika względem wierzyciela.
Ustawodawca zaznacza jednak wyjątek. Na tle art. 1171 kodeksu cywilnego sąd może po rozważeniu interesu stron nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi jeżeli wymagają tego względy słuszności. Korzystając z powyższego uprawnienia powinien w szczególności uwzględnić
- Długość terminu przedawnienia
- Długość okresu od upływu terminu do przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia
- Charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenia roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia
NOWE ZASADY SPOSOBU OBLICZANIA TERMINU PRZEDAWNIENIA:
Przed nowelizacją największy problem sprawiał sposób wyliczenia terminu przedawnienia co do dnia. W związku z nowelizacją ma to zostać ułatwione i za koniec biegu przedawnienia przyjmuje się ostatni dzień roku kalendarzowego, w którym upływa termin. Zmiana ta nie dotyczy jednak terminów, które są krótsze niż dwa lata.
Przykładem może być tu dochodzenie roszczeń z tytułu umowy kredytu, która została wypowiedziana przez bank. Bank ustalił termin płatności na 25 października 2018 roku. Ze względu na to, że banki udzielają kredytów w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat i przypada na koniec ostatniego dnia roku kalendarzowego. Oznacza to, że roszczenie z tytułu umowy kredytu nie przedawni się jak przed zmianami 25 października 2021 roku, a z ostatnim dniem roku kalendarzowego, czyli 31 grudnia 2021 roku.
ROSZCZENIA SPRZED NOWELIZACJI:
Istotną kwestią jest to, że przepisy znowelizowanej ustawy dotyczą również roszczeń powstałych przed wejściem w życie ustawy z dnia 9 lipca 2018 roku.
Jeśli termin przedawnienia będzie krótszy niż ten dotychczasowy to jego bieg rozpocznie z pierwszym dniem obowiązywania przepisów. Przykładem będzie roszczenie, które zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu 1 grudnia 2017. Zgodnie z wcześniejszymi przepisami ustawy przedawnienie roszczenia upłynęłoby z upływem 10 lat, czyli 1 grudnia 2027 roku. W związku z przepisami przejściowymi okres ten zostanie skrócony do lat 6 i bieg terminu przedawnienia liczony jest od dnia wejścia w życie nowelizacji, więc termin przedawnienia przypada na 31 grudnia 2024 roku. Wyjątek stanowią sytuacje, w których termin przedawnienia skończyłby się wcześniej według obowiązujących przepisów sprzed 9 lipca 2018 roku. Wówczas stosujemy przepisy sprzed nowelizacji.
Ustawodawca odmiennie określił przepisy przejściowe dotyczące konsumentów. Do roszczeń przysługujących konsumentowi przed wejściem ustawy z dniem 9 lipca 2018 roku i jeszcze nieprzedawnionych, co do których zastosowanie mają przepisy art. 118 oraz 125 kodeksu cywilnego obowiązują przepisy w dotychczasowym brzmieniu. Natomiast roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, w których do dnia wejścia w życie znowelizowanej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają przepisom mającym skutek z dniem obowiązywania znowelizowanej ustawy. Konsekwencją tego będzie, że we wszystkich toczących się sprawach sąd z urzędu zbada czy roszczenie względem konsumenta nie uległo przedawnieniu.